BİREYSEL PSİKOTERAPİ
- Ana Sayfa
- ÇALIŞMA ALANLARIMIZ
- BİREYSEL PSİKOTERAPİ
Çeşitli hastalık ve durumlar özelinde birbirlerine bazı üstünlükleri olan farklı terapi türleri uygulanmaktadır. Terapistler birçok senaryoda farklı tekniklerin kombinasyonlarını kullanabilirler. Terapistiniz bireysel değerlendirmenizi yaptıktan sonra sizin için en uygun yaklaşımı belirleyecektir. Birçok psikoterapi tekniği bulunmakla birlikte etkinliği gösterilmiş terapi türleri;
Şema terapi bilişsel davranışçı terapi (BDT), Psikodinamik yönelimli terapiler, bağlanma teorisi ve duygu odaklı terapiler gibi çeşitli psikoterapi yöntemlerinden bazı unsurları bir araya getiren yeni bir psikoterapi türüdür. Diğer tedavi seçeneklerine yeterli yanıt vermeyen kişilik bozuklukları gibi çeşitli ruhsal problemlerin sağaltımını hedefleyen bütünleyici bir tedavi yaklaşımıdır. Özellikle Borderline Kişilik Bozukluğunun tedavisinde yüksek etkinliğe sahiptir.
Şema terapide uyumsuz erken dönem şemaların (kısaca şemalar) keşfedilmesi ve anlaşılması üzerine çalışılır. Şemalar bazı bireylerin çocukluklarındaki karşılanmamış duygusal ihtiyaçlarına istinaden gelişen işlevsiz örüntülerdir ve ele alınmazlarsa hayat boyu etkileri görülecek olan problemli başa çıkma yöntem ve davranışlarına sebep olurlar. Şema terapi bu karşılanmamış duygusal ihtiyaçların sağlıklı ve sıkıntı yaratmayacak şekilde giderilmesini bireylere öğretmeyi hedefler.
Karşılanmamış Temel Çocukluk İhtiyaçları Nelerdir?
Bunlara ek olarak şemaların gelişmesine katkıda bulunan negatif deneyimler de bulunur;
Hangi Tür Şemalar Bulunur?
Şemalar geliştikten sonra olumsuz duygulanımları engelleme çabası ile bilinçsiz bir şekilde düşünce ve eylemlerinizi etkilerler. Bu faydalı gibi görünse de şemaların geliştirdiği başa çıkma şekilleri sıklıkla sağlıksız ve zararlıdır. Bireylerin çoğu birden fazla şema geliştirir. Uzmanlar 18 farklı şema tanımlamışlardır ancak bunların hepsi beş grup altında toplanır;
Şemalar Nasıl Başa Çıkma Biçimleri Yaratır?
Şema terapide şemalara gösterilen reaksiyonlar başa çıkma biçimleri olarak bilinir; bunlar içinde düşünceler, duygular ve davranışlar yer alabilir. Belirli bir şemanın oluşturduğu ezici ve bunaltıcı duyguları önleme çabaları sonucunda gelişirler. Başa çıkma biçimleri hayatta kalma yolları sağladığından çocuklukta işe yaramışlardır. Ancak erişkinlikte bu başa çıkma biçimlerinin devam etmesi şemaları daha da güçlü kılar.
Hangi şemaların hangi başa çıkma biçimlerine yol açacağı ile ilgili kesin kurallar yoktur. Başa çıkma biçimleriniz genel mizacınıza bağlı olabilir, hatta ebeveynlerinizden öğrendiğiniz başa çıkma yöntemleri bile olabilir. Başa çıkma biçimleri birey özelindedir; iki farklı kişi aynı şemaya çok farklı şekillerde başa çıkma biçimleri ile yanıt verebilir. Benzer şekilde iki farklı şemaya sahip kişi aynı başa çıkma biçimini geliştirmiş olabilir. Ayrıca başa çıkma biçimleri zaman içinde değişebilir fakat alttaki şema halen aynıdır. Kaç, Savaş ve Donakal tepkilerine karşılık gelecek şekilde üç temel başa çıkma biçimi gözlemlenmektedir;
Şema Modları Nedir?
Şema terapi kapsamında bir ‘mod’; hem mevcut duygusal durum hem de bununla nasıl başa çıktığınızı içeren geçici bir ruh hali olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle modunuz; aktive olan şemanız ve kullandığınız başa çıkma biçiminizin bir bileşimidir. Modlar yararlı (uyumlu) ya da yararsız (uyum bozucu) olabilir. Şema modları ile şemaları bir arada toplanarak karmaşık özellikleri tek bir ruh hali şeklinde ele alınabilir. Şema modları dört kategoriye ayrılır;
Şema Terapinin Hedefleri Nelerdir?
Şema terapide terapistinizle üstünde çalışacaklarınız;
Bu adımlar ile en nihayetinde güçlü bir sağlıklı erişkin modu geliştirmenize yardımcı olacaktır. İyi gelişmiş bir sağlıklı erişkin modu diğer modların iyileşmesi, düzene girmesi ve sıkıştırıcı etkilerinin bertaraf edilmesini sağlayacaktır.
Nasıl Teknikler Uygulanır?
Şema terapistleri terapi süresince birkaç farklı teknik kullanabilir. Bazı teknikler farklı bireyler ve şemaları üzerine diğerlerinden daha iyi etkinlik sağlayabilir. Bununla birlikte akılda tutulması gereken önemli bir nokta; terapistiniz ile olan ilişkinizin şema terapinin büyük bir parçası olduğudur. Şema terapide kullanılan farklı teknikler esnasında ortaya çıkan iki önemli anlayış bulunmaktadır. İkisi de terapistiniz yanında kendinizi rahat ve güvende hissediyorsanız işe yarar;
Empatik yüzleştirme ve sınırlı yeniden ebeveynlik temel konseptleri terapi teknikleri içine yedirilmiştir. Bu teknikler dört grup altında ele alınır;
Psikodinamik terapi kişinin duyguları ve diğer zihinsel süreçleri ile ilgi daha derin bir anlayış geliştirmesini sağlayan bir yaklaşımdır. Bireylere nasıl hissettikleri ve düşündükleri konusunda içgörü kazandırarak yardımcı olur. Bu içgörülerin gelişmesi sayesinde kişiler kendileri için daha iyi hayat seçimleri yapabilirler. Aynı zamanda kişiler, diğerleri ile olan ilişkilerini sağlamlaştırıp kendilerini daha mutlu ve tatmin dolu hissedecekleri hedeflere ulaşma yolunda çalışabilirler. Psikodinamik terapi psikanalitik teoriden köklerini almakla birlikte klasik psikanaliz sürecinden daha kısadır ve yoğunluğu daha azdır. Psikanaliz hasta ve terapist ilişkisi üzerine yoğun bir şekilde odaklanırken psikodinamik terapide kişinin dış dünya ile olan ilişkilerine de aynı ölçüde vurgu yapılır.
Psikodinamik psikoterapi anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, kişilerarası problemler, kişilik bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, sosyal kaygı bozukluğu gibi çeşitli ruhsal senaryolarda etkilidir.
Psikodinamik yaklaşım kişilerin bilinçdışı dürtü ve motivasyonlarının; düşünce, duygu ve davranışları üzerindeki etkilerini anlamalarına yardımcı olur. Kişinin kendi üzerine düşünmesi, içgörü ve duygusal büyümesini teşvik eder. Duygusal örüntülerin ve kökenlerinin daha iyi anlaşılması ile kişiler problemlerini yönetebilmek ve şimdi ve gelecekte kullanabilecekleri başa çıkma yöntemleri geliştirebilmek için daha donanımlı hale gelirler. Psikodinamik terapi kişilerin güncel davranışlarını etkileyebilecek olan bastırılmış duygu ve bilinçdışı tesirleri tanımlamalarına yardımcı olur. İnsanlar bazı durumlarda tam olarak anlamadıkları nedenlerden dolayı belirli şekillerde davranır ve yanıt verirler.
Önemli Özellikler
Psikodinamik psikoterapilerin bazı önemli özellikleri;
Terapi ilişkisinde aktarım olarak adlandırılan bir süreç sayesinde insanlar ötekiler olan ilişkilerini incelemeye erişim sağlar. Böylelikle bireyler canlı olarak (in vivo) kalıplarını keşfedebilir ve ilişkilerini iyileştirmek için değişiklikler ortaya koyabilir.
ACT; olumsuz düşünce, duygu, belirti ve durumlar ile başa çıkarken ‘kabul edebilmek’ üzerine vurgu yapan bir psikoterapi türüdür. ACT aynı zamanda bireylerin değer ve hedeflerini muhafaza edecek sağlıklı ve yapıcı aktivitelerde ‘kararlı olabilmeye’ teşvik eder.
ACT terapistleri kabul etmenin psikolojik esneklikte artışa yol açacağı teorisi altında çalışırlar. Bu yaklaşım birçok fayda sağlar ve bireylerin bazı düşünce ya da duygusal deneyimlerden ‘kaçınma alışkanlığını’ kesmelerine yardımcı olur.
ACT; anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), stres ve madde kullanımında etkindir (The empirical status of acceptance and commitment therapy: A review of meta-analyses)
Kullanılan Yöntemler
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’nin aksine ACT’in hedefi rahatsızlık verici bilişsel çarpıtmalar, duygu ve dürtülerin sıklığını ya da şiddetini azaltmak değildir. Hedef daha ziyade anlamlı yaşam aktivitelerine (kişisel değer ile uyumlu eylemler) katılımı arttırmanın yanı sıra bu olumsuz deneyimleri kontrol ya da yok etmek için gösterilen çabaları (çırpınışları) azaltmaktır. Bunun için altı süreç ortaya konulmuştur;
ACT esnasında terapistiniz bu kavramları hayatınıza nasıl uygulayacağınızı konusunda rehberlik eder. Kabul ve bilişsel ayrışma pratiklerini öğrenmenize ya da düşünce ve duygularınızdan farklılaşan bir ‘benlik hissini’ geliştirmenize yardımcı olabilir.
Aynı zamanda seanslar kaçındığınız düşünce, bedensel duyum ve anılarınız üzerine yargısız bir farkındalık kazanabilmeniz için dizayn edilmiş ‘bilinçli farkındalık egzersizlerini’ de içerebilir. Terapistiniz değerlerinizle uyumlu olmayan eylemlerinizin altını çizerken; hangi eylemlerin değerlerinize katkıda bulunacağını anlamanıza yardımcı olur. Seanslar arasında verilen bilinçli farkındalık, bilişsel ya da değer belirleme egzersizleri de terapinin bir parçasıdır. Bu ödevlere terapistiniz ile birlikte karar verip mümkün olduğunda işe yarar hale getirebilmek için kendinize özel modifikasyonlar yapabilirsiniz.
ACT’nin temel faydalarından bir tanesi psikolojik esneklik üzerine olan etkileridir. Psikolojik esneklik; düşünce ve duygularınızı faydalı olduklarında kucaklayabilme, olmadıklarında ise bir kenara koyabilme yeteneğidir. Bu esneklik içsel deneyimlere nazikçe yaklaşarak, kısa dönem dürtüsel eylemlerde bulunmaktan ziyade anlamlı bir hayat yaşamaya odaklanmaya izin verir. Ayrıca anksiyete ve depresyon şikayetlerini kabul edebilmek ve bunlar ile birlikte işlev görebilme yeteneklerinizi geliştirir.
ACT; olumsuz düşünce, duygu, belirti ve durumlar ile başa çıkarken ‘kabul edebilmek’ üzerine vurgu yapan bir psikoterapi türüdür. ACT aynı zamanda bireylerin değer ve hedeflerini muhafaza edecek sağlıklı ve yapıcı aktivitelerde ‘kararlı olabilmeye’ teşvik eder.
ACT terapistleri kabul etmenin psikolojik esneklikte artışa yol açacağı teorisi altında çalışırlar. Bu yaklaşım birçok fayda sağlar ve bireylerin bazı düşünce ya da duygusal deneyimlerden ‘kaçınma alışkanlığını’ kesmelerine yardımcı olur.
ACT; anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), stres ve madde kullanımında etkindir (The empirical status of acceptance and commitment therapy: A review of meta-analyses)
Kullanılan Yöntemler
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’nin aksine ACT’in hedefi rahatsızlık verici bilişsel çarpıtmalar, duygu ve dürtülerin sıklığını ya da şiddetini azaltmak değildir. Hedef daha ziyade anlamlı yaşam aktivitelerine (kişisel değer ile uyumlu eylemler) katılımı arttırmanın yanı sıra bu olumsuz deneyimleri kontrol ya da yok etmek için gösterilen çabaları (çırpınışları) azaltmaktır. Bunun için altı süreç ortaya konulmuştur;
ACT esnasında terapistiniz bu kavramları hayatınıza nasıl uygulayacağınızı konusunda rehberlik eder. Kabul ve bilişsel ayrışma pratiklerini öğrenmenize ya da düşünce ve duygularınızdan farklılaşan bir ‘benlik hissini’ geliştirmenize yardımcı olabilir.
Aynı zamanda seanslar kaçındığınız düşünce, bedensel duyum ve anılarınız üzerine yargısız bir farkındalık kazanabilmeniz için dizayn edilmiş ‘bilinçli farkındalık egzersizlerini’ de içerebilir. Terapistiniz değerlerinizle uyumlu olmayan eylemlerinizin altını çizerken; hangi eylemlerin değerlerinize katkıda bulunacağını anlamanıza yardımcı olur. Seanslar arasında verilen bilinçli farkındalık, bilişsel ya da değer belirleme egzersizleri de terapinin bir parçasıdır. Bu ödevlere terapistiniz ile birlikte karar verip mümkün olduğunda işe yarar hale getirebilmek için kendinize özel modifikasyonlar yapabilirsiniz.
ACT’nin temel faydalarından bir tanesi psikolojik esneklik üzerine olan etkileridir. Psikolojik esneklik; düşünce ve duygularınızı faydalı olduklarında kucaklayabilme, olmadıklarında ise bir kenara koyabilme yeteneğidir. Bu esneklik içsel deneyimlere nazikçe yaklaşarak, kısa dönem dürtüsel eylemlerde bulunmaktan ziyade anlamlı bir hayat yaşamaya odaklanmaya izin verir. Ayrıca anksiyete ve depresyon şikayetlerini kabul edebilmek ve bunlar ile birlikte işlev görebilme yeteneklerinizi geliştirir.
BDT; depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve madde bağımlılığı, evlilik problemleri, yeme bozuklukları ve diğer şiddetli ruhsal hastalıklar gibi geniş yelpazede etkinliği kanıtlanmış bir psikolojik tedavi yöntemidir. Birçok çalışma BDT’nin hayat kalitesi ve işlevsellikte önemli iyileşmelere yol açtığını göstermiştir. Olumlu sonuçların tutarlı bir şekilde bilimsel olarak ortaya konulabilmesi BDT’yi diğer terapi yöntemlerinden ayırır. BDT’nin temel kuramları;
BDT sıklıkla düşünme biçimlerini (bilişleri) değiştirmeye odaklanır. Bu yönde kullandığı stratejiler;
BDT aynı zamanda davranış örüntülerini değiştirmeyi hedefler;
BDT’de bireylere kendi terapistleri olmayı öğretmek üzerine vurgu yapılır. Seans içindeki egzersizlerin yanında seans dışında verilen ev ödevleri vasıtası ile danışanlar kendi düşünce (biliş) biçimlerini, problemleri davranış ve duygularını değiştirdikleri daha işlevsel başa çıkma yöntemleri edinirler.
BDT terapisti kişilerin geçmişteki zorluklarından ziyade şimdi ve burada olana odaklanırlar. Geçmiş ile ilgili bir miktar bilgiye ihtiyaç duyulsa da temel hedef zamanda ileriye yolculuk yaparak hayatla daha iyi başa çıkabilmektir.
Size daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunabilmek için çerezler kullanıyoruz. Detaylı bilgi için kişisel verilerin korunması hakkında açıklama metnimizi inceleyebilirsiniz.
AnladımBaşarı ile formunuz bize iletilmiştir. En kısa zamanda size dönüş yapacağız.