KABUL ve KARARLILIK TERAPİSİ (ACT)

KABUL VE KARARLILIK TERAPİSİ (ACT)

ACT; olumsuz düşünce, duygu, belirti ve durumlar ile başa çıkarken ‘kabul edebilmek’ üzerine vurgu yapan bir psikoterapi türüdür. ACT aynı zamanda bireylerin değer ve hedeflerini muhafaza edecek sağlıklı ve yapıcı aktivitelerde ‘kararlı olabilmeye’ teşvik eder.

ACT terapistleri kabul etmenin psikolojik esneklikte artışa yol açacağı teorisi altında çalışırlar. Bu yaklaşım birçok fayda sağlar ve bireylerin bazı düşünce ya da duygusal deneyimlerden ‘kaçınma alışkanlığını’ kesmelerine yardımcı olur.

ACT; anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), stres ve madde kullanımında etkindir (The empirical status of acceptance and commitment therapy: A review of meta-analyses)

Kullanılan Yöntemler

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’nin aksine ACT’in hedefi rahatsızlık verici bilişsel çarpıtmalar, duygu ve dürtülerin sıklığını ya da şiddetini azaltmak değildir. Hedef daha ziyade anlamlı yaşam aktivitelerine (kişisel değer ile uyumlu eylemler) katılımı arttırmanın yanı sıra bu olumsuz deneyimleri kontrol ya da yok etmek için gösterilen çabaları (çırpınışları) azaltmaktır. Bunun için altı süreç ortaya konulmuştur;

• Kabul: Bunun anlamı içsel düşünce ve duygulara meydana okumaya ya da onları değiştirmeye çalışmaksızın vuku bulmalarına izin verebilmektir. Kabul aktif bir süreçtir.
• Bilişsel Ayrışma: Kendinizi içsel deneyimlerinizden ayırma sürecine verilen addır. Düşüncelerinizi; zihninizin onlara atfettiği önemden sıyırarak yalnızca basit birer düşünce olarak görebilmenizi sağlar.
• Kavram Olarak Benlik: Kendiniz ile ilgili düşüncelerinizin, eylemlerinizle aynı şey olmadığını görebilmeyi sağlar.
• Anda Bulunmak: ACT çevrenizin farkında olmanızı ve içsel düşünce ve duygulardan dikkatinizi kaydırabilmeyi öğrenmenizi hedefler.
• Değerler: Sizi eyleme geçmeye motive edecek kadar önemli hayat alanlarıdır.
• Kararlılık: Terapide üzerinden geçilen ilkelere dayanarak davranışlarınızı değiştirme sürecidir.

ACT esnasında terapistiniz bu kavramları hayatınıza nasıl uygulayacağınızı konusunda rehberlik eder. Kabul ve bilişsel ayrışma pratiklerini öğrenmenize ya da düşünce ve duygularınızdan farklılaşan bir ‘benlik hissini’ geliştirmenize yardımcı olabilir.

Aynı zamanda seanslar kaçındığınız düşünce, bedensel duyum ve anılarınız üzerine yargısız bir farkındalık kazanabilmeniz için dizayn edilmiş ‘bilinçli farkındalık egzersizlerini’ de içerebilir. Terapistiniz değerlerinizle uyumlu olmayan eylemlerinizin altını çizerken; hangi eylemlerin değerlerinize katkıda bulunacağını anlamanıza yardımcı olur. Seanslar arasında verilen bilinçli farkındalık, bilişsel ya da değer belirleme egzersizleri de terapinin bir parçasıdır. Bu ödevlere terapistiniz ile birlikte karar verip mümkün olduğunda işe yarar hale getirebilmek için kendinize özel modifikasyonlar yapabilirsiniz.

ACT’nin Faydaları

ACT’nin temel faydalarından bir tanesi psikolojik esneklik üzerine olan etkileridir. Psikolojik esneklik; düşünce ve duygularınızı faydalı olduklarında kucaklayabilme, olmadıklarında ise bir kenara koyabilme yeteneğidir. Bu esneklik içsel deneyimlere nazikçe yaklaşarak, kısa dönem dürtüsel eylemlerde bulunmaktan ziyade anlamlı bir hayat yaşamaya odaklanmaya izin verir. Ayrıca anksiyete ve depresyon şikayetlerini kabul edebilmek ve bunlar ile birlikte işlev görebilme yeteneklerinizi geliştirir.